Drugi ovogodišnji zanimljiv astronomski događaj (nakon meteorskog roja Kvadrantida) koji možemo posmatrati sa ovih prostora je delimično pomračenje Meseca ili pomračenje Meseca zemljinom polusenkom. Međutim, događaj će posmatrati i ljubitelji astronomije iz ostatka Evrope, zatim Azije, Australije, većeg dela Severne Amerike, istočnog dela Južne Amerike, Pacifika, Atlantika, Indijskog okeana i Arktika.

Pomračenje se dešava kada je on u fazi punog Meseca, odnosno kada se Zemlja nalazi između Sunca i Meseca. Tom prilikom Zemlja zakloni Mesec i on se nađe u njenoj senci ili kao u ovom slučaju polusenci. Kada je Mesec u zemljinoj polusenci tada ne dolazi do potpunog pomračenja već delimičnog.

Kako to da se pomračenje Meseca ne dešava svaki put kada je pun Mesec?

Razlog je taj što nagib Mesečeve putanje oko Zemlje zaklapa određeni ugao u odnosu na ravan ekliptike, kao što se vidi i na slici. Mesec najčešće prolazi iznad ili ispod mesta gde može doći do pomračenja.

Mesečeva putanja oko Zemlje preseca ravan ekliptike na dva mesta, koja se nazivaju čvorovi. Postoje ulazni i silazni čvor. Pomračenje i Sunca i Meseca dolazi samo ako je Mesec u blizini čvorova. Mesec tokom pomračenja prvo ulazi u Zemljinu polusenku, zatim u Zemljinu senku (kada dobija bledu crvenkastu boju zbog prelamanja svetlosti kroz zemljinu atmosferu), zatim ponovo u Zemljinu polusenku, da bi na kraju u potpunosti izašao iz pomračenja.

Ako je Mesec u granicama od 11,5 stepeni, na svojoj putanji, pre ili posle jednog od čvorova, može doći do pomračenja Meseca. Ukoliko je, naravno, udaljeniji od toga pomračenja neće biti. Može se desiti da prođe godina bez pomračenja Meseca, a maksimalan broj je tri puta godišnje.

Za 10. januar

Delimično pomračenje Meseca ćemo moći da posmatramo u celosti, od ulaska do izlaska iz polusenke i to će trajati 4 sata i 5 minuta.

Satnica je data u tabeli ispod:

Događaji	UTC vreme	Vreme (za Niš)	Vidljivo
Ulazak u Zemljinu polusenku	10. januar, 17:07:44	10. januar, 18:07:44	Da
Maksimum pomračenja	10. januar, 19:10:02	10. januar, 20:10:02	Da
Izlazak iz Zemljine polusenke	10. januar, 21:12:19	10. januar, 22:12:19	Da

Podaci preuzeti sa sajta timeanddate.com

Mesec će 10. januara izaći u 15:55 a zaći u 7:38 narednog dana i to vreme će provesti u sazvežđu Blizanci u blizini zvezda Kastor i Poluks. Na tom delu neba ćete pomoću Meseca locirati nestabilnu zvezdu Betelgez o kojoj se ovih dana dosta piše zbog njenog naglog smanjanja sjaja, kao i najsjajniju zvezdu na nebu Sirijus.

Na slici je prikazan položaj Meseca i okolnih zvezda u trenutku maksimuma pomračenja koji će se destiti u 20:10.

Kratko o Mesečevim fazama

Počinjemo od mladog meseca. Tada se Mesec nalazi između Zemlje i Sunca i nama je okrenuta njegova neosvetljena strana i on jena  nebu preko dana i u ovoj fazi je nekih 3 dana.

Nakon toga na večernjem nebu se pojavljuje mesečev srp. Mesec u ovoj fazi zalazi ubrzo nakon zalaska Sunca. Svakog narednog dana sve veća površina našeg prirodnog satelita osvetljena. Linija koja razdvaja tamnu od svetle strane Meseca naziva se terminator, a vrhovi srpa se nazivaju rogovi Meseca.

Kada se linija terminatora poklopi sa rogovima Mesec je u prvoj četvrti i tada je proteklo nešto više od 7 dana od faze mladog meseca. Tada je obasjana tačno jedna polovina Meseca, ona sa naše desne strane. U ovoj fazi Mesec izlazi na istoku u podne a zalazi u ponoć.

U prvoj četvrti Mesec, Zemlja i Sunce grade pravougli trougao sa pravim uglom kod Meseca.

Nakon ove faze Mesec nastavlja da “raste” i kada se linija terminatora poklopi sa drugom ivicom Meseca nastaje pun mesec. U fazi punog meseca Zemlja je tačno između Meseca i Sunca. Za dolazak u ovu fazu potrebno je nešto više od 14 dana od faze mladog meseca.

Odmah nakon toga Mesec počinje da “opada”. Linija terminatora se kreće u suprotnom smeru i kada se ponovo poklopi sa rogovima Meseca nastaje faza poslednje četvrti. Tada je isto osvetljena tačno jedna polovina Meseca i on u ovoj fazi izlazi u ponoć a zalazi u podne.

Na linku ispod možete pogledati video (5 min.) o mesečevim menama u 2020. godini: